شگفتا كه رایانه‌ها از ۲۰ سال پیش تاكنون چگونه متحول شده‌اند و چگونه متحول كرده‌اند. حالا هر روز هزاران نفر به خیل كاربران این جعبه جادویی دوم اضافه می‌شوند و هر لحظه كه می‌گذرد، مفهومی، شاخه‌ای یا رشته‌ای جدید به این دنیا پیوند می‌خورد. افزایش این شاخ و برگ اما هرگز باعث نشده كه این درخت، پیر و كهنسال جلوه كند، كه برعكس، گویی هر روز جذاب‌تر و با شكوه‌تر می‌نماید. حاصل این «پیوند»ها ثمراتی جدیدند و گل‌هایی جدید و خارهایی كه باید آن‌ها را جست و عمیقانه‌تر نگاهشان كرد.

شگفتا كه رایانه‌ها از ۲۰ سال پیش تاكنون چگونه متحول شده‌اند و چگونه متحول كرده‌اند. حالا هر روز هزاران نفر به خیل كاربران این جعبه جادویی دوم اضافه می‌شوند و هر لحظه كه می‌گذرد، مفهومی، شاخه‌ای یا رشته‌ای جدید به این دنیا پیوند می‌خورد. افزایش این شاخ و برگ اما هرگز باعث نشده كه این درخت، پیر و كهنسال جلوه كند، كه برعكس، گویی هر روز جذاب‌تر و با شكوه‌تر می‌نماید. حاصل این «پیوند»ها ثمراتی جدیدند و گل‌هایی جدید و خارهایی كه باید آن‌ها را جست و عمیقانه‌تر نگاهشان كرد. از ۲۰ سال پیش تاكنون مردی تلاش می‌كند تا از آزادی نرم‌افزار پاسداری كند. این مرد ریچارد.م.استالمن نام دارد كه اختصاراً به RMS مشهور شده است. (خود او در نخستین ویرایش لغت‌نامه هكرها می‌نویسد. «ریچارد استالمن نام دنیوی من است، می‌توانید مرا rms صدا كنید.») استالمن بیست سال پیش بنیاد نرم‌افزار آزاد را تأسیس كرد و علیرغم تحولات جنبش نرم‌افزار آزاد طی دو دهه‌ای كه از عمر آن می‌گذرد، او همچنان بر مواضع خود پافشاری می‌كند و قاطعانه به تبلیغ و ترویج مبانی آزادی نرم‌افزار می‌پردازد. چنانچه در طول گفت‌وگویی كه ترجمه آن را پیش‌رو دارید باز هم به مصاحبه‌كننده (كه خود یكی از مروجین سیستم‌های مبتنی بر BSD در ایتالیا است) یادآوری می‌كند كه نباید مفاهیم مختلف آزادی را با یكدیگر اشتباه گرفت. اشتباهی كه از تعدد معانی Free نشأت می‌گیرد. استالمن هم‌اكنون برای تبلیغ نرم‌افزار آزاد به كشورهای مختلف سفر می‌كند و به عنوان نمونه اخیراً به سوریه سفری داشته است. این مصاحبه به چند لحاظ حائز اهمیت است. استالمن در خلال گفته‌ها، بار دیگر به تبیین تفاوت‌های نرم‌افزار آزاد و نرم‌افزار منبع‌باز می‌پردازد و به‌طور نسبی تصویر روشن‌تری را از صف‌بندی‌های موجود و عمق پیچیدگی‌های موضوع نمایان می‌سازد. نگاهی دوباره به نقش مجوزهای گنو (GNU) در بقای آزادی نرم‌افزار (Copy left) و مقایسه آن‌ها با مجوزهای BSD حاوی نكات مهم و ارزشمندی است. موارد مذكور اگر چه به تفصیل و به كرات در پایگاه وب gnu.org و منابع دیگر یافت می‌شوند اما بررسی مختصر و یك‌باره آن‌ها در كنار دیدگاه‌های استالمن در مورد جدیدترین وقایع مرتبط با جوامع آزاد و منبع‌باز در نوع خود جالب و خواندنی است. همچنین در شماره‌های ۳۳، ۳۵ و ۳۷ در مقالا‌تی تحت عنوان جنبش اپن‌سورس و در شماره ۳۹ ماهنامه شبكه نیز به نقش تاریخی استالمن پرداخته شده است. 

شاید گنو لینوكس (كل سیستم‌عامل) معروف‌ترین پروژه نرم‌افزار آزاد باشد، نظر شما در مورد این واقعیت كه لینوكس (هسته) برای مدیریت كدهای سنجش از یك برنامه اختصاصی (متملكانه)(۱) استفاده می‌كند چیست؟ 

o نرم‌افزار آزاد توسط كاربر كنترل می‌شود. هنگامی كه یك نسخه از آن را تهیه كنید مالك آن هستید. اگر یك خانه بخرید از جابه‌جایی خلاص می‌شوید. اگر نمی‌دانید چگونه می‌توانید آن را تغییر دهید می‌توانید یك نجار یا لوله‌كش استخدام كنید تا تغییرات را برای شما انجام دهند. در مورد نرم‌افزار هم چنین است. هر كاربر می‌تواند از مزایای آزادی برای تغییر نرم‌افزار نفع ببرد. اگر نرم‌افزار آزاد باشد می‌توانید پسرعموی برنامه‌نویس خود را وادار كنید تا آن را برای شما تغییر دهد. یا كسی را برای این‌كار استخدام كنید.نرم‌افزار غیرآزاد توسط توسعه‌دهنده آن كنترل می‌شود. توسعه‌دهندگان غالباً ویژگی‌های بداندیشانه‌ای را اضافه می‌كنند. مثلاً برای جاسوسی یا محدود كردن كاربر. گاهی اوقات آن‌ها ویژگی‌های بداندیشانه را مخفی نگه‌می‌دارند. در عین حال آن‌ها تصور می‌كنند كه مردم آنقدر به این نرم‌افزار وابسته هستند كه آن را حتی با ویژگی‌های بداندیشانه هم می‌پذیرند. كاربران نمی‌توانند این ویژگی‌ها را حذف كنند چون كدمنبع را ندارند. با نرم‌افزار آزاد چنین چیزی اتفاق نمی‌افتد. چون نرم‌افزار آزاد توسط كاربر كنترل می‌شود. حتی اگر یك برنامه آزاد یك ویژگی بداندیشانه داشته باشد، هر برنامه‌نویس می‌تواند آن را حذف و نسخه اصلاح شده را منتشر كند و همه كاربران از جمله كسانی كه برنامه‌نویس نیستند از آن نسخه استفاده خواهند كرد. مجبور نیستید كه این تغییرات را خودتان انجام دهید. چون شخص دیگری این كار را قبل از این‌كه آن را تهیه كنید انجام داده است. كاربران نرم‌افزار آزاد همچنین تصمیم می‌گیرند كه آن را چگونه توسعه دهند. در بسیاری موارد خواسته بسیاری از كاربران یكسان است. دیر یا زود كاربرانی كه با برنامه‌نویسی آشنا هستند یا كسانی كه می‌توانند برای تغییرات پول بپردازند، تغییر موردنظر شما را انجام می‌دهند.