مناره‌ها  و مقبره های اسلامی

مناره در هنر معماري اسلامي ايران داراي مقام ويژه‌اي است. اين عنصر مسجد جهت رساندن صداي مؤذن و فراخواني تودة‌ نمازگزاران در مساجد به وجود آمد و جنبة تزييني و آرايشي آن در ايران بسرعت قوي‌تر شد؛ به گونه‌اي كه محلي شد براي نمايش انواع هنرهاي تزييني آجركاري و كاشيكاري. ظاهراً زينت دادن  و منقش و رنگي كردن مناره‌ها از نيمة قرن سوم هجري به بعد معمول شده است، از اين دوره به بعد بدنه و كلية قسمتهاي خارج مناره‌ها برافراشته گوياي اين حقيقت است كه مناره تنها به عنوان بيشتر براي زينت مساجد به كار مي‌رفته است. با توجه به ارتفاع اين مناره‌ها كه نگاه را به بالا مي كشاند و عظمت را القا مي كند مي توان گفت وجود مناره در مساجد وسيلة نزديك شدن به خالق و نيروهاي طبيعت نيز هست و به همين دليل در تزيين و زيباسازي مناره دقت زيادي شده است، به طوري كه هر مناره فقط نشان دهندة يك هنر نيست بلكه بعضي از مناره‌ها  جلوه‌گر مجموعه‌اي از هنرهاي تزييني، خطا طي،؟ نقوش هندسي، و گل بوته‌هاي مختلف هستند. در بدو امر، قاعده و قانون خاصي براي محل ساختن مناره‌ها نبوده است، گاه در چهار گوشة مسجد، زماني جدا از در ورودي، گاهي وصل به بنا، و گاهي با فاصله از بناي مسجد ساخته مي شده است. ساختن مناره در زمان سلجوقيان در سطح بسيار گسترده‌اي توسعه و تكامل يافته و از اهميت خاصي نيز برخوردار است. در اين دوره ايجاد مناره به صورت نشاني از مساجد و راهنماي كاروانيان به شهر رواج فوق العاده‌اي داشته و در طرز بناي آنها دگرگونيهايي پيدا شده است. اين دگرگونيها و نوآوري را مي‌توان از شاهكارهاي هنر معماري ايران دانست. فرم بيشتر مناره‌هاي سلجوقي استوانه‌اي و شامل انواع مناره‌هاي كوتاه و ضخيم و مناره‌هاي بلند، كه قسمت بالاي آن باريك و ظريف است، مي‌شود. اين مناره‌ها به واسطة ارتفاع بلندي كه داشته‌اند كمتر براي اذان گويي به كار مي رفته‌اند و مؤذن بالاي مسجد اذان مي‌داده است. در واقع اين مناره‌هاي بلند و باريك و مزين شده بيشتر جنبة زينتي داشته و با باريك و وسيع شدن تنه، حلقه‌ها، و قرنيزهاي تزييني خود، زيبايي خاصي را القا مي‌كنند. در بعضي از اين مناره‌ها مقرنس كاريهاي بسيار زيبايي ديده مي‌شود كه مناره شكل ميله‌هاي چراغهاي دريايي را به خود گرفته است. تزيينات اين مناره‌هاي آجري – با توجه به اين كه هنر آجرچيني پركار و پرنقشه از خصوصيات معماري دورة سلجوقي بوده- عبارت است از نقشهاي آجركاري تكرار شده، اين دوره از معماري ايران بوده است