روستاي مزرعه كلانتر از توابع بخش مركزي شهرستان ميبد با مختصات جغرافيايي 54 درجه و 6 دقيقه طول شرقي و 32 درجه و 11 دقيقه عرض شمالي، ارتفاع آن از سطح دريا در حدود 1102 متر است (پاپلي يزدي ، 1367). در 11 كيلومتري جنوب شرقي ميبد در نزديكي محور ترانزيتي سنتو در 36 كيلومتري شهر يزد قرار گرفته است. اين روستا از شمال به مزرعه رفيع آباد و از جنوب به مزرعه قاسم آباد محدود ميشود.

حاشيه روستا فاقد رشته كوه خاصي است و فقط تپه هايي غيرسنگي اطراف شمال شرق، شمال و شمال غرب روستا را محاصر كرده كه ارتفاع آنها به 1094 متر از سطح دريا مي رسد.

روستاي مزرعه كلانتر يكي از نقاط تاريخي و ارزشمند استان يزد به شمار مي آيد. قدمت اصلي مجموعه به اواخر صفويه باز مي گردد. اين دوره از زندگي تاريخي روستا در درون قلعه اي مترو كه در كنار روستا مي گذشته كه داراي تمام امكانات زندگي عمومي مردم آن از جمله آتشكده بوده است. با شكل گيري هسته جديد در محدودة كنوني روستا، اين محدوده گسترش يافته و به عنوان محل اصلي تجمع زرتشتيان منطقه ميبد عمل مي كند. در فرهنگ مردم اين منطقه و شهر ميبد، نام روستاي مزرعه كلانتر با آئين زرتشت پيوند خورده است. در اين گسترش بافت كالبدي وجود قنات و چشمه مؤثر بوده است. وجود عناصر معماري شاخص و با ارزش در بافت از جمله آب انبارهاي قديمي، آسيابهاي آبي و بقاياي قلعه تاريخي بيانگر قدمت و وسعت عملكرد بناها مي باشد. اين روستا از روزگاران گذشته در مسير راههاي تجاري و ارتباطي قرار داشته و به همين جهت واجد ارزشهاي تاريخي و گردشگري است. وجود خاك و آب و هواي مناسب و سطوح هموار و چشم اندازهاي زيبا در ايجاد هسته روستا نقش مهمي داشته اند وجه تسميه اين روستا به اين شرح مي باشد كه موقعيت كنوني روستا از روزگاران قديم به شكل مزرعه اي بوده كه در كنار چشمه شكل گرفته و فردي به نام «كلانتري» كه داراي تمكن مالي بوده به عنوان والي آن مزرعه شناخته شده بود كه با گذشت زمان،‌ به تدريج آن روستا به نام وي معروف گشته است.

 

2-1- بررسي طرح هاي فرادست مصوب (طرح جامعه توسعه و عمران ناحيه و طرح ساماندهي فضا و سكونتگاه هاي روستايي ) و استخراج نتايج زير :

1-2-1- نقش و جايگاه روستا در طرح فرادست (بعنوان مركز مجموعه، حوزه، روستاي مستقل و ...)

منظومه‌ي روستايي : فضاهايي در برگيرنده ي تعدادي از مجموعه ها و حوزه هاي عمران روستايي كه وسيع ترين قلمرو در سطح بندي خدماتي روستايي بوده، از مركزيتي برخوردارند كه برترين سطوح خدماتي را در خود جاي خواهند داد (رامين غفاري، 1387 ص 13) استان يزد داراي 25 منظومه است.

مجموعه‌ي روستايي : تجمع چند حوزه‌ي عمران روستايي مربتط در يك پهنه ي همگن قلمرو جغرافيايي مجموعه هاي روستايي تا حدود زيادي با محدوده هاي دهستان هاي كشور منطبق است، مگر در محدوده هايي كه پراكندگي وسيع و روستاهاي از هم گسيخته باشد. (همان، ص 14) استان يزد داراي 56 مجموعه است.

حوزه‌ي روستايي : اجتماع چندآبادي هم پيوند در يك حوزه‌ي جغرافيايي پيوسته شعاع عمل برترين زمينه‌ي خدماتي كه در مراكز حوزه هاي روستايي استقرار مي يابند، بيشترين نقش را در تعيين قلمرو اين محدوده ها خواهند داشت (همان، ص 14) استان يزد داراي 196 حوزه است.

روستاي مزرعه كلانتر از روستاهاي اقماري به شمار مي رود (روستاهايي كه خدمات برتر از سطوح بالاتر خود مي گيرند و به تناسب جمعيتي كه دارند فقط عرضه و تأمين برخي خدمات ساده براي آن ها ميسر خواهد بود). اين روستا در شهرستان ميبد و منظومه آن ميبد مي باشد. مجموعه مرتبط با آن پيراموني ميبد و نام حوزه آن نيز حوزه‌ي پيراموني ميبد است. (مهندسين مشاور هامون يكا، 1382).

1-2-2- ارائه فهرست طرح هاي مذكور در مورد خدمات و امكانات پيشنهادي براي روستا

خدمات سامل شامل : دبستان، خانه بهداشت، آب آشاميدني، راه دسترسي ، برق

1-3- ارائه ديدگاه روستاييان شامل :

1-3-1- معرفي مسائل و مشكلات روستا از نظر ساكنين آن

با توجه به اينكه روستاي مذكور در رديف روستاهاي نمونه قرار دارد و همچنين جمعيت كم و سالخورده روستا، مشكلات كمي از جانب ساكنين مطرح شد كه به آنها اشاره مي شود؛ اين روستا فاقد خانه بهداشت مي باشد. در صورت نياز مجبورند به خانه بهداشت واقع در ركن آباد (مركز دهستان) مراجعه كنند.

نبودن فروشگاه يا تعاوني براي خريد مايحتاج روزمره نيز به عنوان مشكل ديگري مطرح شد. در حال حاضر يك تعاوني در روستا وجود دارد ولي به ندرت فعال مي‌باشد و محصولاتي كه از طرف اين تعاوني عرضه مي شود بسيار محدود است (محصولات با ماندگاري طولاني) و اهالي مايحتاج خود را از ميبد تأمين مي كنند.

1-3-2- معرفي و اولويت بندي پروژه هاي عمراني مورد نياز روستا كه به وسيله طرح هادي قابل رفع مي باشند.

1- تأسيس واحدهاي اشتغال زايي براي جذب دوباره جمعيت

2- ساخت مكاني براي استراحت و اقامت گردشگران

2- شناسايي پايه