انسان هر اندازه دانشمند باشد و گفته شود علوم ديگري هست فطرتاً مايل است آن علوم را هم بياموزد پس قدرت مطلق وعلم مطلق بايد باشد تا آدمي دل به آن ببندد و آن خداوند متعال است كه همه به آن متوجهيم گرچه خود ندانيم زيباترين حال براي انسان آن است كه به ياد خدا باشد وخود را دائماً در حضور او ببيند وحائلي ميان خود و خدا تصور نكند ، انساني كه نور محض وكمال مطلق وعلم وقدرت و جمال و جلال حق را باديده دل مشاهده كند وبا او انس بگيرد ،صورت قلبش صورت ذكر حق مي شود و آثار ايمان از سراسر وجودش متجلي مي گردد وبه چيزي كه خلاف رضاي اوست نمي انديشد ابعاد بترتيب از ابعاد وجودي انسان جدا نيست انسان داراي جسم و روح است كه هر يك را استعدادها و گرايش هايي است ، بويژه روح ونفس ناطقه كه از استعدادهاي پيچيده وگسترده اي برخوردار است . بنابراين تربيت آنگاه كامل است كه رشد وتكامل انسان همه جانبه به طور متعادل مد نظر او قرار گيرد كمال مطلق كه علم و آگاهي يكي از جلوهاي آن است ، خواسته فطري انسان است وانسان تا رسيدن به آن - چيزي جز واجب الوجود نيست – آرام نمي گيرد .
كمال حقيقي انسان
به طوري كه در تعريف تربيت گفتيم ، منظور از تربيت انسان به فعليت رسانيدن استعدادهاي بالقوه او است . و چون كمال هر موجودي در شكوفايي وبه فعليت رسيدن استعدادهاي بالقوه اوست لذا در صورتي كه انسان به صورت صحيح ودر يك نظام تربيتي همه جانبه پرورش يابد به كمال نوعي خود خواهد رسيد . ا زاينجا مي توان دريافت كه هدف نهايي از تربيت انسان نيز نبايد چيزي جز كمال نهايي او باشد حال جاي اين سوال است كه كمال حقيقي ونهايي انسان چيست ؟ كدام مقصد است كه اگر انسان به آن جا برسد به سعادت حقيقي خود نايل آمده است ؟ و كدام هدف است كه تمام مساعي تربيتي بايد به سوي آن جهت گيري شوند وتمامي قواء استعدادهاي انسان در ارتباط با آن ودر محدوده آن رشد وپرورش يابند ؟ قبل از اين كه به بحث درباره كمال نهايي انسان بپردازيم ، نخست براي روشنتر شدن مفهوم كمال بايد به اين نكته اشاره كنيم كه كمال انسان چيزي نيست كه بستگي به قرار داد يا اعتبار افراد داشته وباتغيير اعتبار تغيير كند البته ممكن است از ديدگاه افراد مختلف كمال ، نمونه هاي متنوعي داشته باشد به طوري كه حتي چيزي كه از نظر فردي كمال تلقي مي شود از ديدگاه فرد يا مكتب ديگر نقص تلقي گردد. اما اين اختلاف در برداشتها به اين معني نيست كه واقعا كمال انسان امري قراردادي است وبستگي به نظر اشخاص يا مكتب ها دارد  ...