هیات منصفه گروهی از افراد غیر حرفه ای هستند که در برخی محاکمات به نمایندگی از سوی افکار عمومی جامعه حضور می یابند و پس از تشخیص موضوع اتهام ، مجرمیت یا برائت متهم را به دادگاه اعلام می کنند . این نهاد قانونی ابتدا در انگلستان بوجود آمد ، سپس وارد حقوق آمریکا و دیگر کشورهای جهان شد . 

در تاریخ حقوق اسلام و ایران ، اثری از هیات منصفه یا نام و اختیارات امروزی آن ، مگر زیر عنوان گروههای کارشناسی که به قاضی مشورت می دادند ، یافت نمی شود و این نهاد پس از انقلاب مشروطیت در قانون اسلامی و قوانین مطبوعاتی برای حضور در محاکم سیاسی و مطبوعاتی دارای جایگاه قانونی گردید . 

لزوم حضور هیات منصفه در محاکم سیاسی و مطبوعاتی ، پس از انقلاب مورد بحث کارشناسی و تاکید فقیهان و نمایندگان مجلس خبرگان برررسی قانون اساسی قرار گرفت . و اصل 168 بدان اختصاص یافت ، بدین ترتیب ، این نهاد بعنوان نماینده وجدان عمومی و افکار عمومی جامعه دارای جایگاه قانونی شد . 

مقدمه 1
فصل اول : کلیات ، تعریف و پیشینه هیات منصفه
بخش نخست : تعریف هیات منصفه 7
مبحث اول :هیات منصفه از دیدگاه حقوق انگلوآمریکن 7
مبحث دوم : هیات منصفه از دیدگاه اسلام و ایران 8
بخش دوم :پیشینه هیات منصفه 9
مبحث اول : در جهان غرب 9
مبحث دوم : هیات منصفه در حقوق ایران واسلام 11
گفتار اول : در اسلام 12
گفتار دوم : در ایران 13
فصل دوم:مبانی و ماهیت کار هیات منصفه در رسیدگی به جرائم مطبوعاتی
بخش نخست : مبانی :آزادی مطبوعات و جرم مطبوعات 20
مبحث نخست : آزادی مطبوعات 20
گفتار نخست : اهمیت نقش مطبوعات 23
گفتار دوم : محدودیت های مطبوعات 25
بخش دوم : ماهیت – نقش هیات منصفه در محاکمه 29
مبحث اول : نظر منتقدان نقش هیات منصفه 30
گفتار اول : در انگلستان 30
گفتار دوم : در حقوق اسلام 31
گفتار سوم : از نظر حقوقدانان ایرانی 31
مبحث دوم : نظر موافقان هیات منصفه 32
گفتار اول : در انگلستان 32
گفتار دوم : در حقوق اسلام 33
گفتار سوم : از نظر حقوقدانان ایرانی 33
بخش سوم : نظریه های مربوط به ماهیت کار هیات منصفه 34
الف : نظریه قضایی 35
ب : نظریه مشورتی 37
ج : نظریه نمایندگی افکار عمومی 39
فصل سوم : ترکیب هیات منصفه و چگونگی حضور آن در محاکمات
بخش نخست : ترکیب و چگونگی انتخاب هیات منصفه 42
مبحث اول : چگونگی انتخاب هیات منصفه در باختر زمین 42
مبحث دوم : چگونگی انتخاب و ترکیب هیات منصفه در حقوق ایران 44
بخش دوم : چگونگی حضور هیات منصفه در محاکمات 44
مبحث نخست :حضور هیات منصفه دردادگاههای باختری 44
مبحث دوم : حضور و چگونگی انتخاب هیات منصفه در دادگاههای ایران 46
گفتار اول : دوره اول – قانون محاکمه وزرا و هیات منصفه مصوب 16 تیر ماه 591307
46
گفتار دوم : دوره دوم : قانون هیات منصفه مصوب 29اردیبهشت 1310 48
گفتار سوم : دوره سوم : لایحه قانونی مطبوعات مصوب مرداد1324 51
گفتارچهارم : دوره چهارم : قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران 54
گفتار پنجم : دوره پنجم : لایحه قانونی مطبوعات تصویب 25/5/1358 شورای انقلاب
55
گفتار ششم : دوره ششم : قانون مطبوعات مصوب 22 اسفند 1364 57
گفتار هفتم : دوره هفتم : آخرین اصلاحیه قانون مطبوعات مصوب 1379 58
فصل چهارم : تعریف جرم سیاسی و مطبوعات
بخش اول : تعریف جرم سیاسی ومطبوعاتی 63
مبحث اول : جرم سیاسی 63
گفتار اول : جرم سیاسی در حقوق ایران 63
گفتار دوم : جرم سیاسی از نظرگاه فقهی 70
الف: محاربه و افساد فی الارض 71
ب : بغی 72
مبحث دوم : جرم مطبوعاتی 74
گفتار اول : جرم مطبوعاتی در حقوق ایران 74
گفتار دوم : جرم مطبوعاتی از نظرگاه فقهی 75
بخش دوم : مقارنه جرم سیاسی و مطبوعاتی با جرایم عادی دیگر و راههای باز دارندگی
این گونه جرایم 77
مبحث اول : تطبیق جرم سیاسی و مطبوعاتی با سایر جرائم 78
گفتار اول : تشریفات رسیدگی به جرایم سیاسی و مطبوعاتی 78
الف: حضور هیات منصفه در جلسه دادرسی 78
ب : رسیدگی در محکمه اختصاصی 79
ج : دادرسی علنی 80
گفتار دوم : مزایای مجرمین سیاسی بر مجرمین عادی 81
الف : عدم استداد مجرمین 81
ب : از نظر تکرار جرم 84
ج : حضور در زندان 84
د : از دیدگاه عفو مجرمین 85
هـ : از نظر اعاده حیثیت 85
نتیجه گیری 87
کتابنامه 89