گفتار اول- تعریف نفقه:
بند اول- معنای لغوی نفقه:
برای نفقه معاني مختلفی در کتاب های لغت بیان شده است از جمله:
ریشه
ی معنای نفقه را صرف و خرج و آنچه که از دراهم کم و فانی شود، می دانند.
همانگونه که در المنجد آمده «نفق ، ینفِقُ ، نفقاً = فقد و فنی و قُل »
(چیزی کم و فانی شد) .
بعضي دیگر نفقه را به معنای آنچه که از دراهم
بخشیده شود بیان کرده اند مثل اقرب الموارد که می نویسد: « اسمٌ مِن
الاِنفاق و ما تَنفُقُه مِن الدّراهَم و نَحوِها»
و برخی کتب لغت
علاوه بر معانی بالا به معنای زاد و توشه و همچنین آنچه که زوج برای همسرش
خرج می کند مثل طعام و لباس و مسکن و غیره اشاره دارد.
بالاخره گفته اند نفقه به فتح نون و فاء و قاف مصدر است از باب افعال و جمع آن نفاق و انفاق و نفقات است.
و در فرهنگ لغات فارسی هم به معنی هزینه و خرج و خرجی و روزی و مایحتاج آمده است
بند دوم- معنای اصطلاحی نفقه:
تعریف
اصطلاحی نفقه را از دو منظر مورد بررسی قرار می دهیم، ابتدا نظر فقهای
اسلام را در ارتباط با نفقه بیان می کنیم و سپس به مواد قانونی مرتبط و بحث
در این خصوص می پردازیم.
الف- نفقه از نظر فقهای اسلام:
اکثر فقهای
شیعه نفقه را به معنای «لباس، غذا، مسکن و ... » می دانند . همچنین علمای
عامه و حقوقدانان اسلامی نیز نفقه را همان لوازم ضروری زندگی و احتیاجات
مادی که فرد برای همسر و بستگان خود انفاق می کند، می دانند .
در اسلام،
موجبات نفقه ، در زوجیت، قرابت و ملک احصاء شده است و از نظر فقهی و
حقوقی، تأمین مخارج و هزینه های خانواده به عهده ی مرد است ولذا هزینه ها و
مخارج متعارف زن هم به عنوان بخشی از خانواده به عهده ی مرد است و در عین
حال مرد حق سلطه و استثمار زن را ندارد.
ب- نقه از نظر قانون مدنی:
قانون
مدنی ایران در ماده 1106 مقرر می دارد: «در عقد دائم نفقه زن به عهده ی
شوهر است.» و ماده 1107 می گوید: «نفقه عبارت است از مسکن و البسه و غذا و
اثاث البیت که به طور متعارف با وضعیت زن متناسب باشد و خادم در صورت عادت
زن به داشتن خادم یا احتیاج او به واسطه ی مرض یا نقصان اعضاء»
بنابراین این مزیتی است که قانونگذار ایران برای زن قایل شده است و به موجب آن زن می تواند از شوهر مطالبه ی نفقه کند.